સાહીત્યકારો અને કવીઓએ અમરેલીને લાડમાં લીલીછમ્મ કહી છે અને તે વાકય ખોટુ પણ નથી અમરેલીના ગમ તે રોડ ઉપર જાવ તમને વૃક્ષો અચુક જોવા મળે પણ ગયા મે મહીનાની 18મી તારીખે તૌકતે વાવાઝોડાએ અમરેલીમાં વૃક્ષોનો ખો બોલાવ્યો હતો અને એકાદ હજાર મોટા વૃક્ષો જમીન દોસ્ત થઇ ગયા હતા આમા અમરેલી શહેરનો સૌથી જુનું અને ઉમરલાયક વૃક્ષ એક વડ છે તે પણ વાવાઝોડામાં ક્ષતિગ્રસ્ત થયુ હતુ શહેરના રાજકમલ ચોક પાસે આવેલા ભીડભંજન મહાદેવમાં આવેલ વડ એ અમરેલીનું સૌથી જુનુ અને કદાચ હયાત વૃક્ષ છે જોકે તેનું થડ આજે પણ છે અને એ વડ ફરી કોળ્યો પણ છે.
લીલીછમ્મ વેલી અમરેલીને ફરી હરીયાળી કરવા માટે અમરેલી પાલિકાએ સુંદર કામ કરી અમરેલી અને આસપાસમાં છએક હજાર નવા વૃક્ષો વાવવાનું પગલુ લીધ્ાુ છે પણ બહુ ઓછાને એ વાતની ખબર હશે કે, આજે જેમ નગરપાલિકાએ અમરેલીમાં હજારો વૃક્ષો વાવવા માટે કોન્ટ્રાકટ આપ્યો છે તે પરંપરા અમરેલી પ્રાંતમાં આઝાદી પહેલા પણ હતી અમરેલીમાં ગાયકવાડ સરકાર વૃક્ષો ઉછેરવા ભથ્થુ ચુકવતી હતી કવી રમેશ પારેખની પ્રિય અમરેલીને લીલીછમ્મ વેલી બનાવવા ગાયકવાડ સરકારનો પણ સિંહફાળો હતો તેમ ચોકકસથી કહી શકાય.
તેનો એક જ દાખલો જોઇએ તો બે વર્ષ પહેલા જ ધારી રોડને પહોળો કરવા માટે દોઢસોથી વધારે ઘટાટોપ વૃક્ષોને કાપી નખાયેલ હતા દોઢસોથી બસો વર્ષ જુના આ વૃક્ષો હતા ગાવડકા રોડ ઉપર આ વૃક્ષો વાવી ઉછેરવા માટે તેને ઉછેરવા માટે ગાયકવાડ સરકાર દ્વારા ભથ્થુ આપવામાં આવ્યું હતુ અને એ સમયે વૃક્ષો સારી રીતે ઉછરે તે માટે જંગલમાં આગ લગાડવાની પ્રથા અને ઢોર ચરાવવાનું પણ બંધ કરવા નિર્ણય કરાયેલ હતો.
અમરેલીમાં દોઢસો વર્ષ પહેલા કેપ્ટન એફ એચ જેકસનના 1879/80ના અમરેલી પ્રાંતના અહેવાલમાં પણ અમરેલી આસપાસના અમરેલી અને ગીરના ગાયકવાડી તાબામાં આવતા જંગલનો ઉલ્લેખ કરાયો છે જે નીચે મુજબ છે.
ધારી મહેલમાં જંગલની એક નાની પટ્ટી છે, જે ગીરનો એક ભાગ છે, આશરે ત્રીસ માઈલ બાય ચાર જેટલી છે. જંગલની કોઈપણ ઉપજનું સંરક્ષણ નથી. લાકડું અને ઘાસ ઉગાડવા અને પશુઓને ચરાવવા માટે ફી લેવામાં આવે છે. વરસાદના પ્રથમ પાનખરમાં પશુઓ માટે યુવાન અંકુરની ખાતરી કરવા માટે, ઠંડા હવામાનમાં ઘાસને નિયમિતપણે બાળી નાખવામાં આવે છે. મોટાભાગની સામાન્ય માંગમાં વૃક્ષો છે- 1. તમામ પ્રકારના લાકડા માટે સાગ. 2. હાઉસો બિલ્ડિંગ અને સુથારીકામ માટે સિસમ (બ્લેકવુડ). 3. ટિમ્બરવો (અબનૂસ) 4. સજુદ (બ્લક આઈયુ) 5. હલદુર્વો (બાંધ હુર્દૂ), જાલીકામ માટે પીળા લાકડાનો ગાઉડ. 6. ખેર (એકેસિન કેટેચુ), કાર્ટ વ્હીલ્સ માટે વપરાતો ૈીગ વુડ, લાલ રંગ અને ટેનીનનો ઉપયોગ કરે છે. 7 રાયન .
કેપ્ટન એફ એચ જેકસનના 1879/80ના અમરેલી પ્રાંતના અહેવાલમાં વહીવટીતંત્ર વિશેજણાવાયું છે કે, ગીરના ગાયકવારના ભાગમાં વૃક્ષો હલકી ગુણવત્તાવાળા છે, અને આ ગીર ચરવાના હેતુઓ માટે ખૂબ જ ઉપયોગી છે, તેથી તે તેને સંપૂર્ણ રીતે સાચવવા માટે ચૂકવણી કરશે નહીં. આવા લાકડાના અનામત તરીકે સ્થાનો અને ભવિષ્યમાં વધુ સારું લાકડું મેળવવાના હેતુથી વાવેતર માટે. આવા સ્થળોમાંથી, ઢોર અને આગને દૂર કરવામાં આવશે.
જૂનાગઢ રાજ્ય, જે ગીરના મોટા ભાગની માલિકી ધરાવે છે, તે જાળવણીની કેટલીક સુધારેલી પ્રણાલી પર વિચાર કરી રહ્યું છે. આ રાજ્ય દ્વારા શું કરવામાં આવે છે તેનું અવલોકન કરવું સારું રહેશે. જ્યારે મંત્રી ગયા ફેબ્રુઆરીમાં કોરિનારની મુલાકાતે ગયા હતા, ત્યારે તેમણે નિર્દેશ આપ્યો હતો કે નાળિયેરની ખજૂર રોપવા માટે પ્રોત્સાહન આપવું જોઈએ. આ વૃક્ષો વાવવા ઈચ્છતા કોઈપણ વ્યક્તિને 12 વર્ષ સુધી મફતમાં પંદર બીગા સુધીની જમીન ઓફર કરવામાં આવે છે, અને આઠ વર્ષ માટે બીઘા દીઠ 1 રૂપિયાની ચુકવણી અને તે પછી બીઘા દીઠ 13 રૂપિયાની ચુકવણીને આધીન છે, અથવા નિયમિત જમીન આકારણી જે તે સમયે હોઈ શકે.
અમરેલી અને ગાવરકા રોડ પર કેટલાક વૃક્ષો વાવીને તેને પાણી આપવા માટે ભથ્થું આપવામાં આવ્યું છે. તમામ મુખ્ય રસ્તાઓ પર વૃક્ષો વાવવા જોઈએ કારણ કે તે પૂર્ણ થાય છે. આ બાબતે સ્થાનિક સત્તાધીશો ધ્યાન આપે તે અત્યંત જરૂરી છે. આજુબાજુના ગામડાઓમાં અને પશુઓમાંથી ઘાસના બીરમાં બાબુલ અને અન્ય ઉપયોગી વૃક્ષો વાવવા જોઈએ.
